การตายชะฮีดในอิสลาม และการตายเนื่องจากโรคระบาด

#การตายชะฮีดในอิสลาม และการตายเนื่องจากโรคระบาด

ชะฮีด ทางภาษา หมายถึง หะดีร (حاضر) ผู้ที่อยู่,ปรากฏมา,เป็นคำที่มาจาก คำกริยา ชะ-ฮิ-ดา شهد หมายถึง การเป็นสักขี หรือ การปรากฏมา , หรือ การเป็นสักขีในเหตุการณ์หนึ่ง, หมายถึง การปรากฏ และมีอยู่ในสถานที่ที่เกิดเหตุ

ความหมายทั่วไป จะใช้เรียกคนที่เสียชีวิตในสมรภูมิสงคราม เพื่อเชิดชูหลักสอนของอัลลอฮ์ให้สูงส่ง

อุลามะอฺมีทัศนะแตกต่างกันเกี่ยวกับเหตุที่พวกเขาถูกเรียกว่า ชะฮีด (شهيد) อัลฮะฟีส อิบนุหะญัร ได้กล่าวเอาไว้ถึง 14 ทัศนะของบรรดาอุลามะอฺ เกี่ยวกับนัยยะของ ชะฮีด ส่วนหนึ่งจากทัศนะเหล่านั้น คือ

-เพราะคนที่ตายชะฮีดนั้น แก่นแท้จริงๆเขายังมีชีวิต ประหนึ่งว่า วิญญานของเขา เป็นสักขีพยาน หมายถึง ปรากฏอยู่ นี่เป็นทัศนะของอัลนัดรฺ บินชุมัยล์

-เพราะอัลลอฮ์ และบรรดามะลาอิกะหฺจะเป็นสักขีว่าเขาคือชาวสวรรค์ นี้คือทัศนะของ อิบนุ บารีย์

-เพราะขณะที่วิญญานออก(จากร่าง) เขาจะเห็นอย่างประจักษ์ (เป็นสักขี) ว่าตัวเองได้รับผลบุณที่ถูกสัญญาเอาไว้

-เพราะถูกเป็นสักขี ในการได้รับประกันความปลอดภัยจากไฟนรก

-เพราะขณะตาย ไม่มีใครที่จะเป็นสักขีพยานแก่เขา นอกจากมะลาอิกะหฺ เราะห์มัต

ยังมีอีกหลายทัศนะที่ถูกระบุเอาไว้อย่างละเอียด โดยอิบนุ หะญัร ในหนังสือ ฟัตฮุ้ล บารีย์ ชะเราะฮฺ ซอเฮียะ บุคคอรีย์
(6/42 – 43) มีฮาดิษบทหนึ่งได้ระบุเกี่ยวกับการตายชะฮีดไว้ว่า

‎عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ مَا تَعُدُّونَ الشَّهِيدَ فِيكُمْ قَالُوا يَا رَسُولَ اللَّهِ مَنْ قُتِلَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَهُوَ شَهِيدٌ قَالَ إِنَّ شُهَدَاءَ أُمَّتِي إِذًا لَقَلِيلٌ قَالُوا فَمَنْ هُمْ يَا رَسُولَ اللَّهِ قَالَ مَنْ قُتِلَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَهُوَ شَهِيدٌ وَمَنْ مَاتَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَهُوَ شَهِيدٌ وَمَنْ مَاتَ فِي الطَّاعُونِ فَهُوَ شَهِيدٌ وَمَنْ مَاتَ فِي الْبَطْنِ فَهُوَ شَهِيدٌ وَالغَرِيْقُ شَهِيدٌ

จากอบูฮุร็อยเราะหฺ เล่าว่า ท่านร่อซูลุ้ลลอฮฺ ซ็อลลัลลอฮุอะลัยฮีวะซัลลัม ได้ถามบรรดาซอฮาบัตว่า ใครกันละคือคนที่ตายชะฮีดในหมู่พวกท่าน? พวกเขาจึงตอบว่า คนที่ถูกปลิดชีพในหนทางของอัลลอฮฺ (ตายในสมรภูมิสงคราม) คนนั้นแหละ คือชะฮีด ท่านนบีจึงกล่าวขึ้นว่า : หากเป็นเช่นนั้น ช่างน้อยสะเหลือเกิน บรรดาชะฮีดในอุมมัตของฉัน บรรดาซอฮาบัตจึงถามว่า : แล้วพวกเขาคือใครอีกละ โอ้ร่อซูลุ้ลลอฮ์

ร่อซุ้ลลุ้ลลอฮ์ ตอบว่า ผู้เสียชีวิตในสมรภูมิสงครามนั้น คือชะฮีด และคนที่เสียชีวิตในหนทางของอัลลอฮ์ (ไม่ได้ตายในสมรภูมิสงคราม) ก็ถือว่าชะฮีดเหมือนกัน คนที่ประสบกับโรคระบาด ก็คือชะฮีด คนที่เสียชีวิตเนื่องจากปวดท้อง(อหิวา) ก็เป็นชะฮีด และคนที่จมน้ำ ก็ถือเป็นชะฮีด

(HR Muslim).

เป้าหมาย #คำว่าชะฮีด ของพวกเขาเหล่านั้น นอกเหนือจากคนที่ตายในสมรภูมสงคราม คือ พวกเขาจะได้รับผลบุญในอาคีเราะฮ์ โดยที่ผลบุญของพวกเขาเหมือนดั่งผลบุญของบุคคลที่ตายในสมรภูมสงคราม ส่วนในดุนยา ฮุกุ่มการจัดศพแก่พวกเขาให้ทำเฉกเช่นคนตายปกติ กล่าวคือ อาบน้ำ ห่อ ละหมาด ฝัง
โดยเงื่อนไขที่พวกเขาจะได้รับชะฮีดมีปรากฏอยู่ในฮาดิษต่อไปนี้
b
จากยะยา บิน ยะมาร อะอีชะฮฺ รอฎียัลลอฮุอันฮุ ได้เล่าแก่เขาว่า แท้จริงนางเคยถามท่านร่อซูลุ้ลลอฮ์ ซ็อลลัลฮุอะลัยฮิวะซัลลัม เกี่ยวกับ อัตตออูน (โรคระบาด โรคร้าย) ท่านนบีจึงตอบว่า

‎كَانَ عَذَابًا يَبْعَثُهُ اللَّهُ عَلَى مَنْ يَشَاءُ ، فَجَعَلَهُ اللَّهُ رَحْمَةً لِلْمُؤْمِنِينَ ، مَا مِنْ عَبْدٍ يَكُونُ فِى بَلَدٍ يَكُونُ فِيهِ ، وَيَمْكُثُ فِيهِ ، لاَ يَخْرُجُ مِنَ الْبَلَدِ ، صَابِرًا مُحْتَسِبًا ، يَعْلَمُ أَنَّهُ لاَ يُصِيبُهُ إِلاَّ مَا كَتَبَ اللَّهُ لَهُ ، إِلاَّ كَانَ لَهُ مِثْلُ أَجْرِ شَهِيدٍ

“ตออูน คือ การลงโทษ ที่อัลลอฮ์ได้ให้ประสบแก่บุคคลที่พระองค์ทรงประสงค์ และอัลลอฮฺทรงบันดาลให้มันเป็นเราะมัตเฉพาะมุมิน ผู้ศรัทธา ไม่มีบ่าวคนหนึ่งซึ่งมีอยู่ในเมืองที่เกิดโรคระบาด และเขากักตัวอยู่ในเมืองนั้น โดยไม่ได้ออกจากเมืองดังกล่าว ในสภาพที่เขาอดทน และหวังในผลบุญจากอัลลอฮฺและเขามั่นใจว่า แท้จริงไม่มีสิ่งจะมาประสบเขาได้ นอกจากสิ่งนั้นอัลลอฮฺได้กำหนดแก่เขาแล้ว แน่น่อนเขาจะได้รับผลบุญเหมือนกับผลบุญคนที่ตายชะฮีด (ในสงคราม)”

(HR. Bukhari, no. 6619)

อิบนุฮะญัร ได้อธิบายว่า แท้จริงโรคระบาดนั้นเป็น (อะซาบ )การลงโทษ สำหรับคนกาฟิร และคนที่ชอบทำมะเซียต ส่วนโรคระบาดนั้นเป็นเราะมัตสำหรับผู้ศรัทธา
[Fath Al-Bari, 10:192.]

ในฮาดิษบทหนึ่งระบุไว้ว่า

‎الْمَطْعُونُ شَهِيدٌ

“อัลมัตอูน (คนที่ตายเนื่องจากประสบโรคร้าย โรคระบาด) คือคนที่ตายแบบชะฮีด (มรณะสักขี)”
ในสายรายงาน อิมาม นะซะอีย์ เลข 3164 จากอิรบาด บิน ซะรียะฮ์ รอฎียัลลอฮุอันฮุ

‎يَخْتَصِمُ الشُّهَدَاءُ وَالْمُتَوَفَّوْنَ عَلَى فُرُشِهِمْ إِلَى رَبِّنَا فِي الَّذِينَ يُتَوَفَّوْنَ مِنَ الطَّاعُونِ ، فَيَقُولُ الشُّهَدَاءُ : إِخْوَانُنَا قُتِلُوا كَمَا قُتِلْنَا ، وَيَقُولُ الْمُتَوَفَّوْنَ عَلَى فُرُشِهِمْ : إِخْوَانُنَا مَاتُوا عَلَى فُرُشِهِمْ كَمَا مُتْنَا ، فَيَقُولُ رَبُّنَا : انْظُرُوا إِلَى جِرَاحِهِمْ ، فَإِنْ أَشْبَهَ جِرَاحُهُمْ جِرَاحَ الْمَقْتُولِينَ ، فَإِنَّهُمْ مِنْهُمْ وَمَعَهُمْ ، فَإِذَا جِرَاحُهُمْ قَدْ أَشْبَهَتْ جِرَاحَهُمْ.

“(ในวันกียามะฮฺ) เกิดการโต้เถียงกันระหว่างบรรดาคนที่ถูกฆ่าตายในหนทางของอัลลอฮ์ และบรรดาคนที่ตายบนที่นอน (ตายแบบปกติ) เกี่ยวกับผู้ที่ตายเนื่องจากโรคร้าย โรคระบาด ดังนั้นคนที่ตายในสงคราม กล่าวขึ้นว่า พวกเขาคือพี่น้องของเรา พวกเขาถูกบั่นทอนชีวิตเหมือนอย่างพวกเราถูกบั่นทอน และบรรดาผู้ที่ตายบนที่นอน กล่าวขึ้นว่า พวกเขาคือพี่น้องของเรา ซึ่งตายบนที่หลับที่นอน เหมือนดั่งพวกเราตาย

ดังนั้นอัลลอฮฺจึงตรัสว่า “พวกเจ้าจงดูบาดแผลของพวกเขาเถิด หากบาดแผล (ทั้งแผลนอก แผลใน)ของพวกเขาเหมือนกับบาดแผลของคนที่ตายชะฮีด (ผู้ที่ถูกฆ่าในสมรภูม) ก็ให้ถือว่าพวกเขาเป็นส่วนหนึ่งจากบรรดาชุฮะดาอฺ(คนที่ถูกฆ่าในสงคราม) ดังนั้นปรากฏว่าบาดแผลของคนที่ตายเนื่องจากโรคระบาด เหมือนกับร่อยแผลของคนที่ถูกฆ่าในสมรภูมิสงคราม

บรรดาอุลามะฮฺได้มีทัศนะที่แตกต่างกัน เกี่ยวกับนัยยะความหมาย อัตตออูน ในฮาดิษข้างต้น

1. คนที่ตายเนื่องจากโรคตออูน(กาฬโรค)

อิมาม นะวะวีย์ กล่าวว่า ทัศนะนี้ เป็นทัศนะแรกๆ และท่านยังถือว่า เป็นทัศนะที่แข็งแรงสุด เนื่องจากยึดถือตามหลักฐานต่างๆ ส่วนหนึ่งคือ

‎الطَّاعُونُ شَهَادَةٌ لِكُلِّ مُسْلِمٍ

“โรคตออูน(กาฬโรค) คือการเป็นชะฮีด แก่มุสลิมทุกคน (ที่ประสบและเสียชีวิต)”

[. Shahih Bukhori no 2830 dari Anas bin Malik r.a, Muslim no 5053.]

นี่ถือเป็นทัศนะที่แข็งแรงสุด และมีอุลามะฮาดิษมากมาย ต่างระบุเพียงแค่ทัศนี้เท่านั้น

2. ตายเนื่องจากโรคระบาด (วะบาอฺ)

อิมาม อัลอัยนีย์ ได้ระบุในหนังสือ อุมตะตุ้ลกอรีย์ แท้จริงอิมาม อัลเญาฮะรีย์ กล่าวว่า

“แท้จริงคนที่ตายเนื่องจากวะบาอฺ โรคระบาด ดังนั้น ถือว่าเขาตายชะฮีดเหมือนกับคนที่ตายเนื่องจากโรคตออูน (กาฬโรค)

โดยสองทัศนะนี้ น่าจะอยู่ที่ประเด็นนัยยะความหมาย ตออูน บางก็มีคนระบุว่า ส่วนจากความหาย ตออูน คือ คนที่ถูกแทงตาย

ดังนั้นในส่วนความหมายตรงนี้ เราไม่พบว่าอุลามะคนไหนได้กล่าวเอาไว้แบบนั้น วัลลอฮุอะลัม

#โรคตออูน ตามทัศนะอุลามะร่วมสมัย คือโรคระบาดที่เป็นสาเหตุการตายอย่างเฉียบพลัน ดังนั้นทัศนะของอิมาม เญาฮะรีย์ ครอบคลุมทุกๆโรคที่มีลักษณะแพร่ระบาด ให้ถือว่าเป็น โรคตออูน ไม่ว่าจะมาในรูปของโรคเรื้อน โรคผิวหนัง หรือ อหิวาตกโรค และโรคอื่นๆ

อิบนุก็อยยิม และอุลามะอฺอื่นๆได้กล่าวว่า

“แท้จริง ตออูน คือโรคร้าย ซึ่งทำให้เกิดการบวมอย่างรุนแรง และทำให้เกิดบาดแผลที่มีน้ำหนอง มีอาการหัวใจสั่น อาเจียนเป็นระยะ ปวดตามเนื้อตามตัวและมีอาการร้อนใน ทำให้ผิวหนังเปลี่ยนสี และมีน้ำหนอง โดยเฉพาะในบริเวณรักแร้ มือ นิ้วมือ หู และจมูก”

และมีฮาดิษที่ระบุถึงประเภทของบรรดาคนตายที่ได้รับชะฮีด (มรณะสักขี)

จากอบูฮุร็อยเราะห์ รอฏียัลลอฮุอันฮุ กล่าวว่า

‎الشُّهَدَاءُ خَمْسَةٌ الْمَطْعُونُ وَالْمَبْطُونُ وَالْغَرِقُ وَصَاحِبُ الْهَدْمِ وَالشَّهِيدُ فِي سَبِيلِ اللَّهِ

คนที่ตายชะฮีด มี5 ประเภท คนที่ตายเนื่องจากโรคระบาด, คนที่ตายเนื่องจากโรคท้อง (ท้องร่วง), คนที่ตายเนื่องจากจมน้ำ คนตายเนื่องบ้านถล่ม ดินถล่ม และคนที่ตายชะฮีด(ถูกบั่นทอนชีวิต)ในหนทางของอัลลอฮ์

.” (HR. Bukhari, no. 2829 dan Muslim, no. 1914)

ส่วนการปฏิบัติต่อศพ อุลามะอฺได้แบ่งชะฮีดออกเป็นสองชนิดใหญ่ๆ คือ

#คนที่เสียชีวิตในสมรภูมิสงคราม

#คนที่ไม่ได้เสียชีวิตในสมรภูมิสงคราม

#ชนิดแรก คนที่เสียชีวิตในสมรภูมิสงคราม คือชะฮีดที่ไม่ต้องอาบน้ำและไม่ต้องละหมาด เฉกเช่นซอฮาบัตที่เสียชีวิตในยุคท่านร่อซูลุ้ลลอฮ์

#ชนิดที่สอง คนที่ไม่ได้เสียชีวิตในสงคราม คือชะฮีดที่ปฏิบัติเหมือนกับญานะซะฮ์ทั่วๆไป กล่าวคือ จำเป็นต้องอาบน้ำ และละหมาดญานะซะฮ์ และห่อผ้า และละหมาด (ส่วนในกรณีผู้ที่ตายด้วยโรคระบาด วิธีการจัดการศพเราสามารถอ่านทางเพจ ฟัตวาราย วันได้)

อุลามะอฺได้แบ่งระดับชะฮีด ออกเป็นสามประเภทเช่นเดียวกัน คือ หนึ่ง ชะฮีด ดุนยา และอาคีเราะฮ์ สอง ชะฮีดดุนยาเท่านั้น สาม ชะฮีด อาคีเราะฮ์ ซึ่งจะได้รับผลบุญการตอบแทนตามอ้ามาลของเขา ดังที่อิมาม นะวะวีย์ ได้อธิบายฮาดิษข้างต้นไว้ว่า

‎قال العلماء المراد بشهادة هؤلاء كلهم غير المقتول فى سبيل الله انهم يكون لهم فى الآخرة ثواب الشهداء وأما فى الدنيا فيغسلون ويصلى عليهم وقد سبق فى كتاب الايمان بيان هذا وأن الشهداء ثلاثة اقسام شهيد فى الدنيا والآخرة وهو المقتول فى حرب الكفار وشهيد فى الآخرة دون أحكام الدنيا وهم هؤلاء المذكورون هنا وشهيد فى الدنيا دون الآخرة وهو من غل فى الغنيمة أو قتل مدبرا

อุลามะอฺได้กล่าวว่า : เป้าหมายที่พวกเขาเหล่านั้นได้รับชะฮีดทั้งหมดเลย อื่นจากผู้ที่ถูกฆ่าตายในหนทางของอัลลอฮ์ แท้จริงพวกเขาเหล่านั้นจะได้ผลบุญของชะฮีดในอาคีเราะฮ์ ส่วนในดุนยานั้น (จะต้องจัดการศพแบบปกติ) อาบน้ำ และละหมาดให้พวกเขา เหมือนดั่งคำอธิบายที่ได้ผ่านมาในบทที่ว่าด้วยเรื่องอีมาน

และแท้จริงบรรดาผู้ที่ตายชะฮีด แบ่งออกเป็นสามประเภท คือ

1- ชะฮีดในดุนยาและอาคีเราะฮ์ คือบุคคลที่ถูกฆ่าตายในการสู้รบกับพวกกาฟีรหัรบีย์

2-และคนที่ตายชะฮีดในอาคีเราะฮฺ โดยไม่ได้ใช้ฮุกุ่มของคนที่ตายชะฮีดดุนยา และพวกเขาเหล่านั้น ได้แก่บรรดาบุคคลที่ได้ถูกระบุเอาไว้แล้วข้างต้น

3-และคนที่ตายชะฮีดในดุนยา แต่ไม่ได้รับชะฮีดอาคีเราะฮ์ คือบุคคลที่เสียชีวิตในสมภูมิสงคราม แต่กระทำการฉ้อโกงต่อทรัพย์ที่ได้รับจากการชนะสงคราม (ฆอนีมะฮฺ) หรือเสียชีวิตในสภาพที่วิ่งหนีจากสมรภูมสงคราม

(Imam An-Nawawi, Syarah Shahih Muslim, [Kairo, Darul Hadits: 1422 H/2001 M] juz VII, halaman 72).

เหตุใฉน 5 บุคคลดังกล่าว ที่ไม่ได้เสียชีวิตในสมรภูมสงคราม จึงได้รับตำแหน่งการตายชะฮีดอันมีเกียรติ ณ ที่อัลลอฮ์

อิมามนะวะวีย์ได้ระบุทัศนะอุลามะอฺไว้ว่า “พวกเขาทั้งหมดเสียชีวิตด้วยความทรมาน และต้องทนกับความเจ็บปวดของโรคร้ายที่สร้างความเจ็บปวดอย่างมหาศาล จนกระทั่งได้รับสถานะของผู้ตายชะฮีด

‎قال العلماء وانما كانت هذه الموتات شهادة بتفضل الله تعالى بسبب شدتها وكثرة ألمها

อุลามะอฺได้กล่าวว่า: อันที่จริงการตายทั้งหมดนี้ ถือเป็นการตายชะฮีด ด้วยความโปรดปราณของอัลลอฮ เนื่องจากสาเหตุความรุนแรง และเจ็บปวดอันแสนสาหัสของ(ลักษณะ)การตาย (ที่พวกเขาประสบ)

(An-Nawawi, 1422 H/2001 M: VII/72).

สรุป การตายด้วยโรคระบาด เช่นติดเชื้อไวรัสโควิด 19 จะได้รับชะฮีด แต่มีเงื่อนไขว่า เขาคนนั้นต้องอยู่ในบ้าน ไม่เที่ยวออกไปไหนมาไหน ปกป้องตัวเอง มีความอดทน กล่าวคือไม่ตีโพยตีพายและ หวังในผลบุญการตอบแทนจากอัลลอฮ์ โดยมั่นใจว่า ไม่มีสิ่งใดที่ประสบกับเขา นอกจากสิ่งนั้น อัลลอฮฺกำหนดใว้แก่เขาแล้ว
ขออัลลอฮฺทรงปกป้องเราให้พ้นจากโรคโควิด19 และหากพระองค์ให้เราตาย ก็ได้โปรดให้เราส่วนหนึ่งจากบรรดาคนตายชะฮีด ด้วยเถิด
[แปลและเรียบเรียง : อิบนุอัฟฟาน อัลฮาชีมีย์]

[เพจ อุลามะอฺที่ข้าพเจ้ารู้จัก]